Jutzibärg: Wo isch dr Hirt, wo zu de Guschti luegt u eis jutzet? / Bild: Bruno Zürcher (zue)
Jodle – u o süsch voukstümlechi Musig – isch ja im Ämmitau u Äntlibuech beliebt u wird vo viune pflegt. Merkt me äch vo däm o öppis i de Ortsnäme?
Ortsbezeichnige mit «Jodle» gits afe einisch kener. Nach dranne wäri «Joderte» bi Äschlismatt. Aber das chunnt äbe nid vom Jodle, sondern vom heilige Theodorus. Dä isch im 4. Jahr-
hundert Bischof gsy im Wallis
u giut aus Schutzpatron vo de Walser. Us «Sant Theodor» isch «Santeodor» u am Schluss
«Sant Joder» entstange – öb dä Bischof het chönne jodle, weiss ig nid. I chönnt mir vorsteue,
är het lieber uf latinisch Psaume gsunge. Item.
Gjutzet worde isch ender im «Jutzibärg», nordweschtlech vo Raufli. Eso heisst dert es Heimet u dr Hoger obedranne. Weme dert obe steit, de cha sech e Jodler scho chuum e Jutz verchlemme – d Ussicht gäge d Aupe isch nämlech super. Die Ortsbezeichnig gits im Gebiet vor Wuche-Zytig nume grad dert u me fingt nid grad viu über dä Ort. Immerhin isch «Juziberg» im Durheim-Verzeichnis vo 1838 erwähnt. Vo dr Schrybwys här chönnts o sy, dass dä Ort eso heisst, wüu e früechere Bsitzer «Jutzi» het gheisse. «Jutzi» säuber meint im Ursprung «eine wo jutzet» – vo däm här chunnts de am Schluss uf ds Glyche.
Ds Wort «jutze» stammt vom mittuhochdütsche «jucheze» ab. Gmeint isch scho denn vor auem e Jubelschrei gsy, bsungers vo Hirte, wie im schwyzerdütsche Wörterbuech Idiotikon z läse isch. E Jutz het me aber o aus Sammuruef la ertöne u wyter isch es o Schmärzenslut eso bezeichnet worde – es isch auso nid geng luschtig gsy.
O nid nume positiv isch ds Wort «jodle» brucht worde. Im Idiotikon steit näbscht däm, dass öpper äbe tuet jodle, dass das Wort o im Sinn vo «lärme» syg brucht worde. Dr Ursprung vom Jodle liegt im Auperuum. Me vermuetet, dass Sennelüt wägem schöne Echo, wos viune Orte git, mit dere Art Gsang aagfange heige. Sit wenn dass es ds Wort «jodle» git, isch übrigens nid ganz klar. Dr Ursprung isch dr Joduruef «Jo?...» u däm het me no «del» aaghäicht. Die eutische schriftlech erhautene Jodulieder stamme usem 18. Jahrhundert.