Dert, wo geng öppis ache chunnt

Dert, wo geng öppis ache chunnt
«Mittler Risisegg» heisst das schön glägne Heimet. / Bild: Rudolf Trauffer (rtt)

Ds Ämmitau u Äntlibuech sy ja rych a Höger u Bärge. U de isch es eifach so, dass öppe mau öppis acherütscht. Für Ärdrütsch gits verschiedeni Wörter; eis vo dene isch «Rise(n)» oder o «Risi». Das chunnt vom Mittuhochdütsche «rise», meint ds Abrütsche vom Härd u vo de Steine an sich. D Mehrzauform isch «Risesene(n)».
Grad diräkt usem Verb «rise(n)» entstange isch ds Wort «Risete». Eso het me Steue bezeichnet, wo geng ume Materiau achechunnt. «Risete» heisst es Gebiet bim Steiglebach bi Marbach. Wyter obe isch d «Riseteflue».

«Riseten» heisst wyter es Heimet südlech vo Chröschebrunne.

D «Risisegg» ir Gmein Trueb isch hie e Usnahm. Afe einisch isch d Laag nid typisch für ne «Risi», wo e Ärdrutsch oder o e Kanau für Houz achezrütsche meint. D «Risisegg» isch nämelech, wie für ne Egg typisch, e länge, zimli äbene Gländerügge züschem Tau vor Trueb u vom Hämubach. U nächer het die Bezeichnig no ei uffäuige Buechstabe meh: Es heisst nämlech «Risisegg» – u das isch scho im eutische Dokumänt, wo dä Ortsname vorchunnt, eso: «uf Ober Rysisegg» steit imene Dokumänt, wo um ds Jahr 1500 isch entstange. Wes e «Ober Risisegg» git, muess es ja äue o e «ungeri» gä: Im Trueber Urbar vo 1531 steit zwar nid «unger» aber «Nider Richiss Egg». D Schrybwys variert o i spetere Dokumänt geng ume, me het äue scho denn nümme genau gwüsst, was mit «Risis» gmeint isch. Dä Schryberling isch äue vom Personename «Richard» usgange. Inere Queue vo 1577 steit de o no «Rüsieck» mitem Zusatz: «der berg by Truob de Schnee-
schmeltzin nach». Was het äch dä Schryberling mit «Rüsi» gmeint? Das isch e gueti Frag, woni o ke Antwort weiss.

Klar isch aber, dass bir «Risis-egg» dr Familiename «Risi» dr Ursprung dörfti sy. Dä isch im Kanton Bärn zu dere Zyt nume ganz rar gsy. Aber d «Risisegg» isch ja grad ar Kantonsgränze zu Luzärn u vo däm här isch das guet müglech, dass vor nes paar hundert Jahr e Maa us dr Innerschwyz, wo dr Familiename «Risi» öppe no vorchunnt, uf die Egg ueche züglet isch. Chunnt drzue, dass d Kantonsgränze i däm Gebiet im Louf vor Zyt es paarmau gänderet het.

03.01.2025 :: Bruno Zürcher (zue)